Sunday, November 05, 2006

iskenderlinin kuzeyden görünümü


İskenderli'nin Coğrafyası :
İskenderli Köyü Trabzon ili Tonya İlçesine bağlı en büyük nüfuslu ve Belediyesi olan bir beldedir. Nüfusu 5800 civarındadır. İskenderli' de geniş bir köy meydanı ve etrafında işyerleri ve köy camii mevcuttur. Köyde İlköğretim okulu, Lise ve Çok Amaçlı Lise mevcuttur. Köyde yerleşim dağınık olup geniş bir alana kurulmuştur. Tipik Karadeniz köyü görünümünde olup etrafı tepelerle çevrilidir. Kuzeyinde Kozluca köyü olup Beşikdüzü yolu bu istikamettedir. Güneyinde Turalı, Yakçukur, Sayraç köyleri mevcuttur. Tonya yolu Güneydoğu istikametindedir. Doğuda Sivri tepesi, Batıda Raşşi tepesi bulunmakta ve her iki tepede mezere evleri, meralar ve ormanlık alan bulunmaktadır. Batıda Raşşi tepesini aştığımızda Şalpazarı eski ismiyle Ağasar ve Sis dağı görünmektedir. İskenderli bu tepeler arasında geniş bir düzlük alan içermektedir. Karadenizin eşsiz güzelliklere sahip köylerinden biridir.

ğağayadan iskenderlinin görünümü

İskenderli'nin Ekonomisi :

Ekonomisi ağırlıklı olarak hayvancılığa bağlıdır.Kuruluşundan beri yürütülen tarım ve hayvancılık çalışmaları 1960'lı yıllarda devlet eliyle geliştirilmeye çalışılmıştır.TONYA TEREYAĞI TARİHSEL BELGELERE ADINI YAZDIRDI:Hayvancılık alanında oldukça eski bir geçmişi olan Tonya'nın ürettiği tereyağı, Osmanlı Salnamelerinde yer almış ve övülmüştür. Tonya Tereyağı, o tarihlerde Trabzon ve dolayında tüketildiği gibi, kalite yönünden beğenildiği için İstanbul'a da gönderilmekteydi.JERSEY ÜRETİM MERKEZİDİR TONYA Yıllarca, yerli kara ırkın yetiştirildiği Tonya'da, 1965'te uygulamaya konulan proje ile, hayvan ırkı tabii tohumlama yöntemiyle Jersey'e dönüştürülmüştür. Danimarka'dan getirtilen saf kan damızlık Jerseyler de bu çalışmaya katkıda bulunmuştur.Süt üretiminin ve kalitesinin artması, yeni arayışları da getirmiş,bunun sonucunda tarımsal kalkınma kooperatifi kurulması için girişimler başlatılmış ve 1969 yılı Mart ayında Tonya ve Bütün Köylerini Kalkındırma Kooperatifi adıyla bir kooperatif kurulmuştur. O dönemin yöneticileri ve öğretmenler kooperatifin kurulmasında ektin görev yürütmüşlerdir. Dönemin Kaymakamı Fahir Işıksız'ın ve Tonya Ortaokulu Türkçe Öğretmeni Muhittin Göksoy'un çabalarını övgü ile anmak bir görev olsa gerektir.Halkın geçim kaynağı olan süt sığırcılığı, aynı zamanda ülkenin değişik yerlerine damızlık Jersey satışı ile öde önemini korumaktadır. Bu yönüyle Tonya, bir Jersey üretim merkezi konumundadır.Hayvancılığın yanında tarım ürünleri de yetiştirilmektedir. Bunların başında patates ve mısır gelir, Karalahana, fasulye, pancar... gibi ürünler de ev ihtiyaçlarının karşılanması için yetiştirilir. Meyvecilik çok azdır. Rakımı yüksek olmayan köylerde bir miktar fındık yetiştirilirse öde ekonomiyi ciddi anlamda etkileyici boyutta değildi.Ekonomik girdilerinden biri de gurbetçiliktir.Gurbetçiliğin başlangıcı, Zonguldak'tır. Taşkömürü madenlerinde çalışan birçok Tonyalı, "meslek hastalığı" nedeniyle yaşamını genç yaşta yitirmiştir. Gurbet gerçeği, türkülere de konu olmuştur:"E Zonguldak Zonguldak / Yedın Tonyaliları / Kiminın yari ağlar / Kiminın yavrilari" ya da "E Zonguldak Zonguldak / Aldın gülümü aldın / Beddua bilmeyirım / Seni Allah'a saldım."Daha sonra başlayan Avrupa göçünden de nasibini alan Tonyalılar, yeni gurbet alanı olarak Almanya'yı seçmiştir. Almanya başta olmak üzere, Hollanda, Belçika, Fransa, Libya, Arabistan... gurbetçilerin yeni adresi olmuştur.Gurbetteki kazancın önemli bir bölümü Tonya'ya gelmiş ve halkın geçimini sağlamada önemli bir etken olmuştur.Ekonomik sıkıntılar (özellikle tarım alanlarının azlığı, tarımsal girdilerin pahalı olması, üretilen ürünlerin yeteri kadar para etmeyişi) ilçeden göçü zorunlu hale getirmiştir. Tonya, göç veren bir ilçe durumundadır. Trabzon, Samsun, Adapazarı, Bursa, Zonguldak, Yalova ve İstanbul gibi yerler, birçok Tonyalının yeni yurtları olmuştur

alattan iskenderlinin görünümü

İskenderli'nin Tarihi :
Kumyatak Kumanlar tarafından 1200 yıllarında kurulduğu söylenmektedir. Kumyataklılarla oğuz boyunun bir boyu olan çepnilerle beraber 400 yılldır yaşadık ve yöremiz yer adlarının % 80 ni Türkçedir . Bölgenin en eski yerleşim yeri bu günkü yeni yapılan İskenderli ÇPL lisesinin olduğu bölgedir bunun adıda Kumyatakdır
Kumyatak 1200 yılından 1700 yılına kadar kendi adıyla anılmıştır 1700 yılından sonra o tarihlerde çok yaygın olan iskender ismi ile anıla anıla bu günkü ismi olan iskenderli ismini almıştır.Bugün ise kumyatak bölgesi Turalı ve İskenderli olarak ikiye ayrılmıştır.İskenderli Köyü Tonyanın en büyük Köyü olup : eskiden beri eğitim ve öğretime önem verkiştir.
Cumhuriyet Döneminden önce kalan bir medresesinde imam ve mollalar yetişmiş ve bir ara idadi ye okulu olarak kullanılmıştır. 1929 Yılında aynı medresede latin harfleri ile eğitim öğretim verilmiş,bu eğitim 1936 ya kadar 3. sınıfa kadar eğitim vermiş ve daha sonrada 5 yıl eğitim veren bir okul haline dönüşmüştür.iskenderli 4 profösörü ve bir çok akademisyeni ile tanınan bir yerdir. her yönü ile gelişmiş 1969 yılında belediye teşkilatını kurmuştur
1916 yılında kara dağda eşek meydanı ve fenkos obasında ruslarla savaşanlar;mamil oğlu mehmet ali çavuş ,siyah oğlu samana(muhammet),siyah oğlu gümüş(mehmet)tir.Silahı ile ünlü beldenin Pazarı Cuma günleri ve halkın büyük kısmı Rumca konuşuyor .Trabzon ,Giresun ,Rize üçlüsünde (eski Trabzon ) giyilen kırmızı keşan ve çizgili dolaylık buranın geleneksel kadın giysisi değil , 40 yıldır giyiliyor .İskenderli‘nın geleneksel giysisi siyah renkli ve ipek kuşaklı .Bazı yaşlı kadınlarda görmek mümkün .Kadırga yaylası 2300 metre yükseklikte olağanüstü bir manzara ve tabiata sahip .Temmuzun 3.Cumartesi büyük bir şenliği var.

İskenderli sağlık ocağının görünümü

İskenderli'nin Sağlık Hizmetleri :
Tonya’da ilçe merkezinde 30 yatak kapasiteli bir devlet hastanesi ve biri merkezde olmak üzere toplam beş sağlık ocağı ile sağlık hizmetleri yürütülmektedir.1954 yılına kadar Hükümet Tabipliği ile yürütülen sağlık hizmetleri, bu tarihte açılan Sağlık Merkezi ile sürdürülmüştür. 1984 yılında sağlık merkezi, sağlık ocağına dönüştürülür. İki yıl sonra 25 yataklı sağlık merkezi yeniden açılır. Ardından 1995 yılında tamamlanan ek bina ile 30 yataklı devlet hastanesine dönüştürülür. Halen 5 pratisyen hekim ve bir diş hekimi ile devlet hastanesi hizmetleri yürütülmektedir.Tonya Devlet Hastanesi’nde her türlü röntgen çekimi yapılabilmekte, yeteri kadar laboratuar tahlili ile hastalara hizmet verilmektedir. Ameliyathane hazır durumda, ancak personel yokluğu nedeniyle hizmet dışıdır. Devlet hastanesinde uzman hekim yoktur. Sadece İskenderli Sağlık Ocağı’nda doktor vardır.

ağameydan mah.deki evimiz

iskenderli aşağı mahallesinden görünüm

İskenderli'nin Ulaşımı :

İskenderli' ye ulaşım Trabzon' un sahil ilçesi olan Beşikdüzü' nden 19 km asfalt köy yolu ile yapılmaktadır. Köyün bağlı olduğu Tonya ilçesi merkezi ile İskenderli arasında 5 km asfalt yol mevcuttur. Köy içerisinde mahalleler arası yer yer beton ve parke kaplı yol olmak üzere stabilize köy yolu mevcuttur. İskenderli' de mezereler dahil hemen hemen her evin önünden yol geçer.

sayraç köyü


Köy Muhtarı: TALAT KARA
Telefon: 0 (462) 884 24 50
Cep Telefonu: 0 (533) 412 29 91

Nüfusu: 2000=2109
1997 =2105
Trabzona Uzaklığı: 75 km
Tonya İlçesine Uzaklığı: 10 km

İskenderliye :2 km

alattan sayraç köyü





turalı mah.sayraç köyünün görürnümü

İlçe:
TONYA - İl: TRABZON
Köy Muhtarı: MUHAMMET PAŞAOĞLU
Muhtarlık Erişim Bilgileri:
Telefon: 0 (426) 884 22 41
Cep Telefonu:0 (533) 416 94 39
Demografik Bilgiler:
Nüfusu: 2000=1378
1997=784
İle Uzaklığı: 75 km
İlçeye Uzaklığı:10 km


turalı mahallesinden görünüm
turalı medresesi

İlçe:
TONYA - İl: TRABZON
Köy Muhtarı:
Muhtarlık Erişim Bilgileri:
Telefon:
Cep Telefonu:

Demografik Bilgiler:
Nüfusu: 2000=336
1997=456
İle Uzaklığı : 71 km
İlçeye Uzaklığı: 6 km
turalı mahallesi
iskenderli belde meydanı

iskenderli belde camisi


İskenderli'nin Turizmi :

Yaylalar :Düzköy sınırları içindeki Beypınarı Yaylası, konaklama yönünden en önemli yaylalardandır. Burada, alışveriş için bakkal dükkanları, kahvehaneler, lokantalar vardır.Derinoba Yaylası yörenin en büyük yaylası konumundadır. Mandagözü, Labazon, Kumanandoz Yaylaları da aynı güzergah üzerinde bulunur.Tarihi Eserler :İskenderli’de tarihi eser yok denecek kadar azdır.Turalı Medresesinin binası yerindedir. Ancak kullanılır durumda değillerdir.Kumyatak Deresi üzerindeki kemer köprüler tarihsel niteliklerini sürdürmektedir.
iskenderli beldesi
iskenderli beldesi ve turalı mah. görünümü

Kumyatak


İskenderli'nin Yöresel Yemekleri :

LAHANA SARMA :Karalahana yaprakları haşlanır, suyu atılır. 2. su ile tekrar haşlanır, çıkarılıp sudan geçirilir. Parça et satırla küçük parçalara ayrılır. İçine soğan, domates, maydanoz, karabiber, tuz, pirinç yoğrularak yapraklara sarılır. Yeniden pişirilir. Trabzon'da yakın zamana kadar pirinç yerine mısır yarması (şoromul adı verilen el değirmeninde kabaca öğütülmüş mısır taneleri) kullanılırdı. Tenceredenin dibine yemeğe lezzet vermesi için büyük etli kemik parçaları konulurdu.

LAHANA KAVURMASI : Lahanalar yıkanp haşlanır, suyu dökülür. Trabzon yağı ile bir miktar içyağı bir sahanda eritilir ve bol miktarda soğanla kavrulur. Haşlanmış barbunya fasülyesi, tuz ve biber ilave edilip kavurmaya devam edildikten sonra en son lahana katılır. Kısa bir süre daha karıştırdıktan sonra sıcak olarak yenilir.*Tüm Karadeniz bölgesinde, farklı isimler ve küçük farklılıklarla yenilir.

LAHANA ÇORBASI: Ayıklanan lahanalar, el ile küçük parçalara ayrılır, sonra yıkanır. Lahana parçaları kaynar su içine atılır. Lahana haşlanan su dökülür. Yeniden su kaynatılır, ıılık suda bir gün bekletilmiş fasülyeler bu suya atılır ve yeniden haşlanır. Büyük parçalı mısır yarmaları, büyükçe bir kemik parçası (günümüzde et suyu), haşlanmış lahana parçaları ve iç yağı ve çok az mısır unu- arzu edilirse kırmızı biber- ilave edilirek pişirilir.

LAHANA YEMEĞİ : Yıkanıp küçük parçalara ayrılan lahana yaprakları, kaynar suda haşlanırlar. Haşlanan su dökülür. Başka bir encerede haşlanan suya içyağı, kıyma, doğranmış soğan, tuz , mısır yarması - yöreye göre fasülye- ilave edilirek pişirilir.

MUHLAMA :Unu tereyağı ile yakmadan kavurun . Trabzon peynirini iyice ufaladıktan sonra ekleyip sürekli karıştırarak eritin . Peynir tamamen eriyince 1,5 su bardağı suyu yavaş yavaş karıştırarak ekleyin . Koyu muhallebi kıvamına getirin. Sıcak servis yapın.

MALEZ :Süt kabağı (Kobalets) ve süt ile yapılan bir çeşit muhallebidir. Kabak iyice pişirildikten sonra sürekli karıştırılır. Pişince yumuşayan kabağın içi kaşıkla oyularak çıkartılır ve gudalla (ahşap el mikseri) ile ezilir. Daha sonra içine sürekli süt katılarak (yarım kabağa 2 kg. süt konur)tekrar karıştırılır ve pişmeye bırakılır .Biraz tuz ve şeker (bir kg süte 2 çorba kaşığı şeker) konur. Lazcası "Kabağiş Sütli" dir. Trabzon'lular ve Laz'lar tarafından yapılır daha batıda ve Hemşinlilerde bilinmez. Bununla birlikte "malez" lapa anlamında Rize Hemşinde kullanılır ama ineklere verilen yal kabındaki sebze karışımının adıdır.

TURŞİ KAVURMA : Fasülye turşusu ince doğranır. Bu arada bir tencerede bol soğan, teryağı (yada sıvı yağ) ile kavrulur. Üzerine turşu eklenir isteğe göre salça da eklenebilir. Turzu zaten acı olduğundan ayrıca acı ilave edilmez. Lazcası "turşi tahaneyi". Tüm Doğu Karadeniz'de yapılır.

TAZE FASULYE :Zeytin yağlı taze fasülye bilinen yöntemlerle pişirilir. Laz bölgesinde ceviz ve sarmısak öğütülerek yemeğin içine dökülür. kirza ile fasülye ile birlikte ezilir. Çok bulamaç haline getirilmez. "katsakuyi" adı verilen acı siyah erik marmelatından çok az miktarda mayhoşluk versin diye ilave edilir. Lazlar bu yemeğe "qvaneyi" adını verirler.

ZİLİHTA/ZIRİHTA :Buğday unu, yumurta, yoğurt ve su ile sulu hamur haline getirilirdikten sonra bir yağ kızdırılmış bir tavaya bir kaşık kaşık dökülerek kızartılır. bal veya toz şekerle yenilir. Tüm Karadeniz sahilinde yapılır.

İskenderli belde çarşısı
iskenderli beldesinin görünümü
iskenderli lisesi

Eğitim Durumu :

Cumhuriyet'ten önce iskenderli deki eğitim kurumları öne çıkmakta. Turalı mah.deki medreselerin kalıntıları günümüzde de ayaktadır.Cumhuriyet'ten önceki eğitim kurumlarını bitirenlerin birçoğu, Trabzon ve İstanbul'a giderek eğitimlerini sürdürmüş ve daha sonra Tonya'ya gelerek Turalı mah.bulunan bulunan medreselerde görev yapmışlardır. Cumhuriyet'in kurulması ve ardından yazı devrimin yürürlüğe girmesinden sonra 1929 yılında ilçe merkezinde (o zaman nahiye/bucak merkezi) beş sınıflı bir ilkokul açılmıştır. Daha sonra İskenderli ilkokulu eğitim öğretime başlamış. İskenderli köyünde bağımsız ortaokul açılmıştır. İskend
erli Beldesinde, İskenderli İMKB Çok Porogramlı Lisesi eğitim öğretime devam etmektedir

Hasan AYDIN

sahvelet61@hotmail.com
www.iskenderli.com.tr.tc
tonya-iskenderli beldesi
iskenderli.net
petra mahallesinden görünüm
mamiloğulları mah.

ağameydan mah.petradan görünümü

coruh nehri ( artvin)

Tonya-Erikbeli

iskenderli beldesi

iskenderli

istrondan petranın görünüşü
istron